بختیار بهرامی

این پایان نامه به بررسی مفهوم نوآورانه طراحی فضای باز در مجموعه‌های آپارتمانی با تاکید بر مشارکت کودکان و ادغام عناصر طبیعی می‌پردازد. در محیط‌های شهری، فضاهای بیرونی در مناطق مسکونی اغلب نمی‌توانند نیازها و ترجیحات همه گروه‌های سنی، به ویژه کودکان را برآورده کنند. هدف این تحقیق رفع این شکاف با مشارکت دادن کودکان در فرآیند طراحی و ترکیب عناصر طبیعی برای ایجاد محیط‌های بیرونی جذاب و دوست‌دار کودک است. در این راستا از طریق ترکیبی از روش‌های طراحی مشارکتی، مطالعات موردی و کتابخانه‌ای، این مطالعه به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه ورود کودکان می‌تواند به طور موثر در طراحی فضاهای بیرونی مجموعه‌های آپارتمانی ادغام شود. مشارکت کودکان از طریق جلسات تعاملی و نظرسنجی تسهیل می‌شود و آنها را قادر می‌سازد ترجیحات و ایده‌های خود را بیان کنند. با کمک شرکت‌کنندگان تحقیق، تعداد 251 کودک (52% دختر و 48% پسر) در سنین 8 الی 12 سال در مرحله‌ی اول (پوستر) و در مرحله‌ی دوم (پرسشنامه‌ی تصویری) تهیه شده‌است. تصاویر، بر اساس رفتارهای کودکان در ارتباط با هفت استراتژی طراحی به‌دست آمده از مطالعات انجام‌شده تحلیل شدند و به کمک نرم‌افزار اکسل از لحاظ آماری مورد بررسی قرار گرفتند.‌این تحقیق همچنین به بررسی مزایای عناصر طبیعی مانند پوشش گیاهی، ویژگی‌های آب و مواد بازی طبیعی در افزایش تجربه کودکان در فضای باز مجموعه‌های اپارتمانی می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهند که 26 رفتار وجود دارند که کودکان علاقمند به انجام آنها در فضای باز مجموعه‌های آپارتمانی هستند. در این مرحله، از برخی رفتارهای دارای فراوانی بیشتر، مصداق‌های طراحی تهیه و به کمک پرسشنامه‌ی تصویری از کودکان نظرسنجی شد. نمونه‌های دارای فراوانی بیشتر در طراحی به‌کار گرفته شدند. در مرحله‌ی دیگر، ارتباط بین 26 رفتار از طریق روش تحلیل تماتیک مورد بررسی قرار گرفت و برخی گروه‌های رفتاری به دست آمدند. در نهایت بر اساس تمامی تحلیل‌ها و نتایج به‌دست آمده، راهبردها و راهکارهای طراحی مناسب برای تقویت قوه‌ی شناختی، عاطفی و ارزشی کودکان از طریق ارتباط با طبیعت ارائه شد. یافته‌ها نشان می‌دهد که مشارکت کودکان در فرآیند طراحی نه تنها منجر به ایجاد فضاهایی می‌شود که برای کاربران جوان جذاب‌تر و کاربردی‌تر هستند، بلکه احساس مالکیت و ارتباط با محیط را نیز تقویت می‌کنند. علاوه بر این، ادغام عناصر طبیعی به طور قابل توجهی کیفیت زیبایی شناختی، ارزش اکولوژیکی و رفاه کلی ساکنان را بهبود می بخشد. در نهایت، این پایان نامه بینش‌های ارزشمند و توصیه‌های کاربردی را برای معماران، برنامه ریزان و طراحان شهری و سیاست گذاران با هدف ایجاد فضاهای بیرونی پویا و فراگیر در مجموعه‌های آپارتمانی ارائه می‌دهد. این مطالعه با پذیرش دیدگاه‌های کودکان و بهره‌گیری از مزایای طبیعت، از رویکردی جامع برای طراحی فضای باز مجموعه‌های آپارتمانی حمایت می‌کند که مشارکت جامعه، پایداری و رفاه همه ساکنان را ارتقا می‌دهد.

رشد جمعیت سالمندان، به یک چالش جهانی تبدیل شده است. انجام فعالیتهای تفریحی سالمندان، برای موفقیت در سالمندی الزامی است. فعالیت ها و تعامالتی که در فضاهای سبز واحدهای همسایگی انجام میشود، یکی از ساده ترین اشکال تفریح است. در این راستا، اخیراً، نیازها و ترجیحات سالمندان به عنوان دغدغه اصلی، در بیشتر ادبیات معاصر مطرح شده است. بر همین اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر کشف و استخراج مفاهیم و موضوعات موثر بر نیازها و ترجیحات سالمندان در واحدهای همسایگی فضاهای سبز محلهای است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی است. در این پژوهش سه منبع گردآوری اطلاعات شامل: رفتارنگاری، مصاحبه نیمه ساختاریافته و ردیابی رفتار استفاده شده است. دادههای هر کدام از روشها به طور جداگانه تحلیل و تفسیر شدند. داده های رفتارنگاری و ردیابی رفتار نیز با نقشه تحلیل شدند.داده های مصاحبه از روش تکنیک تماتیک آنالزیز تحلیل شدند و تِمهای )مفاهیم ( اصلی استخراج شدند. مشارکت کنندگان این پژوهش سالمندان 65 سال به باال در نُه فضای سبز محلهای شهر سنندج بودند. مطالعه حاضر نشان داد که، براساس ترجیحات حرکت در مسیر سالمندان برای طراحی فضای سبز واحد همسایگی، تم غالب پیاده مهم است که حداکثر 500 متر و در عین حال، تقسیم این فاصله به سکانسهای صد متری است. همچنین، براساس ترجیحات حضور سالمندان در پارک با تم غالب کُنج نشینی، باید فاصله بین قلمروهای جنسیتی حداقل 30 متر و حداکثر 100 متر باشد، به گونهای که قلمروها حداکثر تعامل بصری و حداقل تعامل صوتی داشته باشند. یافتههای ما نیز نشان داد که سالمندان ترجیح میدهند با همسن و سالان خود همنشینی داشته باشند، از طرفی خانمها بیشتر در ورودی ها و جاهای استراتژی فضا مینشینند به گونهای که بر کل فضا نظارت داشته باشند؛ اما آقایان در اطراف، گوشه و کنار فضاها مینشینند. بنابراین براساس این یافتهها مدل نهایی پژوهش ارائه خواهد شد.

علی‌رغم نقش مثبت فضاهای عمومی باز در رشد سالم‌تر کودکان، در غالب مجموعه‌های مسکونی ارزان‌قیمت، تامین و اجرای این فضاها معمولا در اولویت برنامه‌ریزان و مجریان نیست. گرچه غالبا این فضاها بی‌کیفیت و بدون امکانات هستند و از نظر ایده‌آل منطبق با نیازها و ترجیحات کودکان نیستند، اما بازهم کودکان در بخش‌هائی از آن‌ها حضور و فعالیت دارند. بررسی این دسته از فضاها و فعالیت‌های جاری آن از طریق فرایندهای مشارکتی می‌تواند منجر به ارائه راهکارهایی برای ارتقای کیفیت فضایی آن‌ها شود. در این چارچوب، از طریق مطالعه ادبیات و تجربیات مرتبط، شاخص‌های اولیه حضورپذیری کودکان در فضاهای عمومی باز مجموعه‌های مسکونی درقالب چهارچوب مفهومی اولیه صورت‌بندی شد. برای مطالعات میدانی، مجموعه مسکن مهر شهرک بهاران در سنندج انتخاب شد. از روش مشاهده سیستماتیک (رفتارنگاری و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته) برای جمع‌آوری اطلاعات و از نرم‌افزارهای GIS، SPSS و Atlas.ti برای تحلیل استفاده شد. برداشتهای رفتای مجموعا 2334 ساعت از 3640 کودک و افراد مصاحبه شونده 118 نفر بودند. ضمن تایید چهارچوب مفهومی، نتایج بیانگر جزییات بیشتری به شرح زیر بودند: 1- گرچه امکانات محیطی و عناصر طبیعی بسیار کم و محدوداند، اما کودکان به روش‌های خلاقانه از آن‌ها برای فعالیت‌های بازیگوشانه بهره می‌بردند. ازاینرو، تنوع این عناصر در فضا متناسب با نیاز رده‌های سنی و جنسیت می‌تواند به حضورپذیری کودکان در این فضاها کمک کند. 2- احساس عدم ایمنی و امنیت ناشی از حضور اتومبیل‌ها و تردد غریبه‌ها، از عوامل معنادار برای کاهش حضورپذیری کودکان بود. در مقابل، حضور دوستان و وجود واحدهای تجاری خرد در فضا از عوامل موثر بر افزایش حضورپذیری کودکان بودند. تحلیل‌ها نشان دادند که درنظرگرفتن چند نکته در طراحی می‌تواند در بهبود کیفیت و کمیت حضور کودکان موثر باشد، مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: 1- ایجاد فضاهای پیاده‌مدار؛ 2- بخش‌بندی فضا به چندین قرارگاه‌ها که بدون جداسازی اجتماعی، متناسب رده‌های سنی و جنسیتی‌اند؛ 3- استفاده از عناصر طبیعی قابل لمس در تعریف و بخش‌بندی فضایی. در نهایت، الگوهای طراحی براساس یافته‌ها ارائه شد.

امروزه با رشد شهرنشینی محل سکونت درصد قابل توجهی از کودکان و خانواده های آن ها آپارتمان ها و مجتمع های مسکونی است؛ درصورتیکه در طراحی، ساخت و مدیریت این مجتمع ها و واحدهای فضایی آن ها (فضاهای باز، نیمه باز و بسته) کودکان و نیازهای ضروریشان مانند بازی و ارتباط با طبیعت در نظرگرفته نشود، می توان انتظار داشت مراحل رشد و حال خوب (بهزیستی) آنان با چالش های جدی روبرو شود. در این چارچوب، هدف این پژوهش یافتن مولفه ها و الگوهایی برای طراحی و ارتقای فضایی مجتمع های مسکونی به صورتی است که بتوان به کمک آن ها ارتباط کودک با طبیعت را هم در فضاهای باز عمومی و هم در فضاهای خصوصی افزایش داد. برای تحقق این هدف و شناخت بهتر ابعاد مختلف پژوهش، با مرور سابقۀ موضوع، مطالعات در سه دستۀ عوامل روانشناختی، طراحی بیوفیلیک و عوامل فیزیکی دسته بندی شد. سپس چارچوب مفهومی از روی چارچوب محتوایی پژوهش به دست آمد و مولفه های «جذابیت محیطی(غنای حسی)»، «تعامل پذیری»، «ایمنی و امنیت» و «انعطاف پذیری» و سنجه های آن ها استخراج شد. همچنین موردی که شاید بتواند این پژوهش را از پژوهش های مشابه با موضوع کودک، که از والدین و بزرگترها در مورد کودکان سوال می شد، متمایز کند مفهوم پژوهش مشارکتی است؛ به این مفهوم که در پژوهش حاضر از وجود خود کودکان و نظرات آنها استفاده شده است و در کنار آن نظرات والدین نیز پرسیده شده است. در بازۀ زمانی این پژوهش به دلیل همه گیری جهانی بیماری کووید 19 (کرونا) و به درازا کشیدن آن به جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامۀ مجازی بسنده شد. برای ارزیابی چارچوب مفهومی، دو پرسشنامۀ مجازی جدا بین تعداد 441 کودک (278 دختر و 163 پسر) 6 تا 12 سال ساکن در مجتمع ها و آپارتمان های مسکونی سطح شهر سنندج و 567 نفر از والدین آن ها (417 مادر و 150 پدر) از طریق گروهای مجازی مدارس سطح شهر توزیع گردید. پایایی پرسشنامۀ محقق ساخت با محاسبۀ آلفای کرونباخ و روایی آن با استفاده از روش تحلیل عاملی تاییدی در نرم افزارهای اس پی اس اس و ایموس مورد بررسی قرارگرفت. بررسی روابط علی از طریق مدل یابی معادلات ســاختاری نشــان داد که از دیدگاه کودکان مولفه های جذابیت محیطی (غنای حسی)، تعامل پذیری، ایمنی و امنیت و انعطاف پذیری به ترتیب عوامل معنادار و تاثیرگذار بر افزایش رابطۀ کودک با طبیعت هستند اما در اولویت بندی والدین مولفۀ انعطاف پذیری موثرتر از ایمنی و امنیت تشخیص داده شده است. در نهایت با استفاده از تاثیرگذاری و اولویت بندی مولفه ها و همچنین سنجه های مربوط به آن ها در پرسشنامۀ کودکان و بحث و مقایسۀ هر کدام از آن ها با اطلاعات نظیرشان در پرسشنامۀ والدین و نیز با توجه به اطلاعات توصیفی استخراج شده، الگوهای مناسب طراحی ارائه گردید.

از آن جایی که بسیاری از اختلالات و بیماری های روانی به نوعی با دوران کودکی ارتباط دارند، توجه به سلامت روان کودکان ضروری است. به طور عام، پژوهش ها نشان می دهند که فضاهای سبز شهری در ارتقای سلامت روان انسان ها و به ویژه سلامت و رشد کودکان موثر هستند. همچنین، مشارکت کودکان در طراحی فضاهای سبز شهری کارآمدی این فضاها را بالاتر می برد. در این چارچوب، این پژوهش به بررسی مولفه های ارتقادهنده سلامت روان کودکان در فضاهای سبز محل های می پردازد. جهت بررسی آخرین مطالعات مرتبط، واژگان کلیدی سلامت، سلامت روان، حال خوب، فضای سبز شهری، پارک، کودک و نوجوان در پایگاه های Pubmed، Elsevier، Sage Journals، Springer Link، Taylor and Francis Online و MDPI جستجو شد. با بررسی مجدد عنوان مقالات، چکیده و متن کامل آن ها در هر مرحله به لیست نهایی شاخص های ارتقادهنده سلامت روان کودکان به دست آمد و به وسیله آن ها چارچوب مفهومی در سه تم اصلی کیفیت محیط، قابلیت فضا و دسترسی و 12 رسته و 32 مقوله، صورتبندی شد. سپس برای مطالعه ی رفتار کودکان و ارزیابی ترجیحات آنان از فضاهای سبز شهری، نه پارک سنندج انتخاب شد. رفتارنگاری در دو مرحله انجام شد. در مرحله ی اول فقط با مشاهده ی رفتارهای کودکان در پارک های پایلوت چک لیست رفتار آنان به دست آمد. مرحله ی دوم رفتارنگاری در نه روز متوالی و ساعات اوج استفاده کودکان از پارک (4 تا 7 بعدازظهر) صورت گرفت. به علت شیوع پاندمی کرونا در زمان انجام این پژوهش در همان مرحله مصاحبه با 11 کودک (پس از به اشباع رسیدن داده ها) انجام شد. از کودکان خواسته شد تا نیازها و ترجیحات خود را در مورد ویژگی های مکانی پارکی که حال آن ها را خوب می کند بیان کنند. نتایج برداشت رفتاری در قالب نقشه های GIS به نمایش درآمد و داده های حاصل از مصاحبه نیز پس از کدگذاری به کمک نرم افزار MAXQDA 2020 در مقوله ها و رسته های جدید دسته بندی شدند. بر اساس نتایج یک تم، پنج رسته و 33 مقوله جدید به دسته بندی قبلی (چارچوب مفهومی) اضافه شد. نتایج حاصل از تحلیل این داده ها نشان داد مکان هایی که کودکان برای انجام رفتارهای خود برمی-گزینند به مقدار حال خوبی که از آن فضا دریافت می کنند، پدیده ها و ویژگی های بستگی دارد. به عنوان مثال، حضور معتادان در فضاهای مخفی و تو در توی پارک و دود سیگار بزرگسالان موجب آزار کودکان می شود و بر حال خوب آنان تاثیر منفی می گذارد. همچنین صدای پرندگان و آب جاری و وجود مسیرهای خطی و خوانا هنگام پیاده روی موجب ایجاد حس رضایت در آنان می گردد. به این ترتیب قرار دادن نیازهای کودکان در اولویت های طراحی و اتخاذ روش های مشارکتی می تواند در افزایش سلامت روان کودکان و استفاده بیشتر آن ها از فضاهای سبز موثر باشد. در نهایت موارد گزارش شده در مصاحبه ها و رفتارهای کودکان که دارای حداکثر فراوانی و همپوشانی با چارچوب مفهومی بودند، از قبیل: فضای صحبت کردن کودکان در پیرامون باغچه های سبز، محل بازی مشترک با حیوانات و وسایل بازی مختص گروه های سنی مختلف، به کمک نرم افزارهای Sketchup 2020 و Lumion 8.5 طراحی شد.

پایداری یک مفهوم انسان مبنا است و به او یادآوری می کند که دستکم برای بقای خود و نسل های آینده، باید به فرآیند های اکولوژیکی احترام بگذارد. اندام های طبیعی درون یک شهر(مانند رودخانه و تپه)، اجزای مهمی از ساختار و فرایند اکولوژیکی آن شهر هستند. با توجه به اینکه آن ها همواره درمواجه با مداخلات و ادراکات انسانی هستند ، می توان در چارچوب ارزیابی منظر اکولوژیک آن ها علاوه بر فرایندهای اکولوژیک مداخلات انسانی و ترجیحات بصری مردم را لحاظ کرد. در این راستا، این پژوهش متمرکز بر شهر تپه ماهوری سنندج است. بر اساس اسناد بالادست (طرح ویژه ساماندهی تپه های سنندج) 27 تپه در محدوه قانونی سنندج دارای ظرفیت ویژه برای خلق فضاهای سبز عمومی با رویکرد اکولوژیک دارند. برای مطالعه دقیق تر، چهار تپه مهم (توس نوذر، نیشتمان، دیدگاه و ملت) از میان تپه های مذکور برای ارزیابی وضعیت اکولوژیکی انتخاب شد. در بخش مبانی نظری و امرور ادبیات و تجربیات، روش های عمومی ارزیابی منظر اکولوژیک در یک چارچوب واحد (کمی و کیفی) تبیین شد. سپس برای رسیدن به یک روش ویژه برای سنندج، پس از محاسبه شاخص های اکولوژیک در سه سطح لکه، کلاس و منظر، توسط نرم افزار 2. 4 Fragstats، 12 شاخص اصلی به کمک روش تحلیل مولفه های اصلی نهایی شدند و وضعیت اکولوژیکی تپه های هدف از دو جهت بررسی شد. نخست، تغییرات اجزای منظر آن ها در بازه زمانی 16 ساله (1383-1399) با روش شی گرا معطوف به تصاویر گوگل ارث مطالعه شد. دوم، با کمک همین شاخص ها تفسیر مکانی – زمانی صورت گرفت. علاوه بر این، با استفاده از پرسش نامه تصویری و تحلیل همبستگی واریانس، میزان همبستگی و توجیه پذیری شاخص های اصلی و مفاهیم متناظر از دیدگاه مردم هم بررسی شد. نتایج کلی به شرح زیر است: حذف مراتع و گونه های بوته ایی درکنار آتش سوزی وخشکسالی های اخیر و همچنین افزایش ساخت و سازهای بی برنامه و احداث معابر ماشین رو، جریان های اکولوژیک این چهار تپه را با تهدید جدی مواجه کرده است. ساده تر شدن درعین همگنی اجزای منظر به ویژه در تپه توس نوذر نشان از فاصله گرفتن اجزای طبیعی از حالت بکر خود دارد و کاهش پیوستگی به ویژه در سه تپه ملت، نیشتمان و دیدگاه بیانگر حرکت به سمت تکه تکه شدن مناظر طبیعی در آن هاست. همچنین نتایج نشان دادند که از میان 12 شاخص اکولوژیک، شاخص های CONTIG و FRAC (پیچیدگی و پیوستگی) می توانند بهترین نماینده برای مطالعه همزمان (یکپارچه) ارزیابی بصری کاربران (کیفی) و نتایج اکولوژیک (کمی) باشد. درنهایت با استفاده از معادله رگرسیون خطی وضعیت اکولوژیکی تپه های هدف در پنج بازه (منظر تخریب شده، شکننده، ضعیف، متوسط و خوب) مدل و به کمک نرم افزار 10. 8 Gis توصیف شد. در بخش طراحی، نخست در مقیاس کلان، نتایج به دست آمده پیشین به راهبردهای طراحی ترجمه شدند، سپس در مقیاس خردتر، به کمک این راهبردها به طراحی شهری و منظر تپه توس نوذر پرداخته شد.

این پژوهش از خلال بررسی تعاریف، نظریه ها و شرایط فیزیکی متناسب برای انواع بازی ها، با هدف ایجاد بسترمناسبی برای ایجاد فعالیت و الگوهای بازی کودکان شکل گرفته است. هدف پژوهش بیان ارتباط میان ویژگی های محیطی، رفتار و فعالیت بازی شکل گرفته در کودکان است. بازی به عنوان یک پدیده مهم در فرآیند رشد کودک، بهتر است که به عنوان یک ضرورت در طراحی فضاهای کودک در نظر گرفته شود. در ادامه پژوهش، الگوهای ساختاری وسازماندهی فضایی استخراج شده از بررسی چندین نمونه مهدکودک نیز نشان داده شده است. روش تحقیق استفاده شده جهت گردآوری داده ها، به صورت کیفی و از طریق چندسوزی در منابع و با استفاده از ابزارهای مصاحبه نیمه عمیق، مشاهده، ثبت رفتار و جمع آوری نقاشی می باشد. جامعه آماری پژوهش براساس روند رسیدن به حد اشباع در پاسخ ها تعیین شده است؛ که شامل مصاحبه با 33 نفراز مربیان و 28 نفراز والدین است و جمع آوری نقاشی از30 کودک است. در ادامه پژوهش داده های بدست آمده از مصاحبه و تحلیل نقاشی ها، در قالب کدهای مفهومی دسته بندی شد. پس ازیکپارچه سازی کدهای مفهومی، راهنماهای طراحی معماری متناسب برای هرکد مفهومی ارائه شده است که توسط متخصصین معماری و روان شناسی اعتبارسنجی شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که سازماندهی فضایی ، چیدمان فضایی، تنوع و کیفیت عناصر معماری، و استفاده از عناصر منظری در شکل گیری محیطی مناسب برای بازی کودک تاثیر دارد. توجه به این عناصرو ویژگی ها در طراحی فضاهای داخلی و خارجی مهدکودک، ضمن توجه به نیازهای روان شناسی کودک و اصول و استاندارد های محیط کودک موجب شکل گیری الگوهای بازی در مهدکودک ها می شود. این پژوهش طبق نظرات مربیان، والدین و کودکان برای ایجاد بستر مناسب فعالیت و بازی در مهدکودک انجام گرفته است. استفاده از نتایج حاصل از این پژوهش در طراحی فضاهای مهدکودک و مشاهده رفتار ایجاد شده در کودکان در این محیط جدید می تواند در راستای تعیین اعتبار این نتایج و برای موضوع پژوهش های آینده مد نظر قرار گیرد.

کودکی در معنای عام (زیر 18 سال)، بازه ای از زندگی انسان است که نیازهای فیزیکی، اجتماعی، هیجانی، شناختی و زبانی خاص خود را دارد. دوره ی میانی کودکی، نقش موثری در سلامت، یادگیری و رشد هیجانی- اجتماعی، فیزیکی و شناختی افراد دارد. این دوره از زندگی کودکان مصادف با رفتن به دوره ی اول ابتدایی است. این پژوهش بر آن است که با مشارکت دادن کودکان ، برخی از نیازهای مرتبط با فضای آموزشی را فهم و تحلیل کند و درنهایت براساس آن ها یک مدرسه ای پاسخگو طراحی شود. دراین چارچوب و ضمن رعایت ملاحظات اخلاقی (بیانیه هلسینکی، راهنمای اریک و اخذ مجوزهای لازم) از میان مدارس ابتدایی دوره اول در شهرستان مریوان، دو مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شدند. با 180 کودک در هر سه پایه، بحث و گفتگوی عمیق صورت گرفت. تمامی بحث ها ضبط و بعد به متن تبدیل شد. با توجه به اینکه نتیجه مصاحبه ها از الگوی خاصی برخوردار بود، متن ها پس از کدگذاری، به صورت کمی هم توصیف شدند. نتایج تحقیق نشان می‎ دهد کودکان بسیاری از نیازهای خود را در دو فضای حیاط و کلاس دنبال می کنند. حیاط از نظر 82 درصد کودکان برای نیازهای فیزیکی انتخاب شد. جالب اینکه برای نیازهای اجتماعی حیاط از دید 40 درصد کودکان و کلاس از دید 59 درصد آن ها می تواند پاسخگو باشد. درحالی که برای نیازهای هیجانی، 43 درصد کودکان، حیاط و نزدیک به 54 درصد، کلاس را انتخاب کردند. درکنار این دو فضا، قرارگاه های دیگری توسط کودکان معرفی شدند. این نشان می دهد فضاهای مختلف می توانند برای نیازهای مختلف تاثیرات خود را داشته باشند. به عنوان مثال حیاط تنها جایی برای بازی نیست و می تواند یک فضای یادگیری خاص باشد. درنهایت راه حل ها با ادبیات موضوع مقایسه شد و در طراحی فضاهای ترجیحی کودکان به کار رفتند.

محیط بیمارستان در عین حال که عملکردی است، محیطی کاملا روان شناختی نیز است. تغییرات در محیط اجتماعی و فیزیکی بیماران در بیمارستان، می تواند اثر مثبتی بر نتایج بیمار داشته باشد، همچنین طراحی دقیق و ظریف محیط های بیمارستانی می تواند بر کوتاه شدن مدت زمان بستری بیماران و افزایش بهبودی آن ها موثر باشد. بستری شدن در بیمارستان در بیشتر کودکان و نوجوانان استر س زا است، اما معماری بیمارستان می تواند به عنوان عامل بهبود یا تشدید استرس شناخته شود. براین اساس، پژوهش حاضر در جهت شناخت عوامل تاثیرگذار محیطی بر روحیات کودکان در کاهش استرس آن-ها در محیط بیمارستان است و بر پاسخ به دو سوال زیر متمرکز است: (1) رابطه ی میان ترجیحات و نیازهای کودکان در طراحی بیمارستان با محیط شاد و بدون استرس؛ (2) عواملی که موجب کاهش استرس و ایجاد شادی برای بیماران در محیط بیمارستان می شود. در این نوشتار با پرداختن محتوایی به اهداف و سوالات پژوهش و همچنین مرور بر نظریه ها و ادبیات پژوهش و تجربیات جهانی، تکنیک پرسش نامه برای ادامه ی پژوهش درنظر گرقته شد. پس از توزیع و جمع آوری داده ها، تحلیل یافته ها و تفسیر نهایی نتایج صورت گرفت. نتایج حاصل از بررسی ها و تطابق ها، حاکی از تاثیر به سزای عوامل محیطی و کالبدی بر کاهش استرس کودکان در محیط بیمارستان و در عین حال توجه به جذابیت، خوانایی و سادگی فضاهای عملکردی برای آن ها است.

حضورکودکان اتیسم در مدارس عادی پیامدهای چشمگیری برای آن ها دارد، بنابراین نیاز به فراهم آوردن فضاهای آموزشی این کودکان بیش از پیش احساس می شود. حقیقت این است که این کودکان آموزش پذیرند و این امر تا حد زیادی به شرایط محیطی آن ها و تلاش درمان گر و خانواده آن ها وابسته است. هدف از این پژوهش شناخت ویژگی ها و رفتارهای این کودکان بوده تا توسط این شناخت بتوان فضای فیزیکی ایده آل برای آن ها را محقق کرد. محیطی که قادر باشد وقت زیادی از زندگی کودک را به خود اختصاص دهد و بتواند کمی از فشار روحی و روانی وارد بر والدین را بکاهد. فضایی که بتواند این افراد را برای یک زندگی مستقل و باکیفیت آماده کند. هدف اصلی این پژوهش طراحی فضای آموزشی متناسب با ویژگی عدم پذیرش تغییر در این افراد، می باشد تا بتواند در کنار آرامش آموزش های لازم را ببیند. برای انجام این پژوهش ابتدا با مطالعات کتابخانه ای ویژگی ها و رفتارهای این کودکان، نمونه موردی ها و تحقیقات انجام شده در زمینه محیطی برای این افراد بررسی شدند. سپس مشاهدات میدانی در تعدادی از مدارس و مصاحبه با مربیان، والدین و مسئولین مدرسه انجام شد و گزارش هایی تهیه گردید. در ادامه با استفاده از نتایج آن ها و مطالعات انجام شده چهار دسته پرسشنامه برای والدین، مربیان، متخصصین و افراد طیف خفیف اتیسم طراحی شد. این پرسشنامه ها به صورت حضوری و آنلاین در اختیار مخاطبین قرارگرفت. نتایج حاصل از این پرسشنامه ها به دو صورت تحلیل توصیفی و استنباطی تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که افراد مبتلا به اتیسم به تغییرات محیطی حساس هستند و باعث آزردگی آن ها می شود. همچنین به مرور و با مواجه شدن تدریجی می توان عادات و حساسیت های آن ها را تعدیل کرد. ویژگی های فیزیکی محیط از قبیل نور و رنگ؛ نفوذپذیری بصری، گشایش فضایی، انعطاف پذیری و چیدمان میز و صندلی مورد بررسی قرار گرفت و از بین این ویژگی ها نور و رنگ، گشایش فضایی و نفوذپذیری بصری دارای الویت بیشتری هستند. از دیگر نتایج حاصل از این پژوهش این بود که این افراد به محیط عادت می کنند و همچنین حساسیت های آنان در فضاها و موقعیت های مختلف یکسان نیست. بزرگ بودن حیاط مدرسه برای این افراد دارای اهمیت زیادی است اما وجود فضاهای نشستن و فضاهای بازی برایشان اهمیت بیشتری دارد.

نیاز کارمندان به نور روز به عنوان عاملی که بر ویژگی های فیزیکی و روان شناختی کارمندان تاثیرگذار است، این تلاش را می طلبد که در ابعاد گسترده ای مورد بررسی قرار گیرد. چیدمان مبلمان در محیط اداری با هر نوع سیستم فضایی (باز، بسته یا ترکیبی) مسئله ای قابل بحث در ارتباط با بهره گیری از نور روز است. موقعیت نشستن افراد نسبت به پنجره، ممکن است بر ادراک ذهنی و بصری افراد از روشنایی و حتی عملکرد بصری آن ها تاثیرگذار باشد. تمرکز این پژوهش بر سه موقعیت نشستن نسبت به پنجره به عنوان گشودگی رایج در ساختمان های اداری برای ورود نور روز است. 60 کارمند در یک ساختمان اداری در شهر سنندج در طول 8 روز برای پیشبرد این پژوهش با پژوهشگر همکاری کردند. ارزیابی های بصری و روشنایی، عملکرد بصری و اندازه گیری فیزیکی برای هر شرکت کننده در سه موقعیت روبه پنجره، کنار پنجره و پشت به پنجره مورد بررسی قرار گرفت. به این صورت که هر کارمند سه بار، در سه موقعیت مختلف مورد سنجش قرار می گرفت، به پرسش نامه پاسخ می داد، اندازه گیری ها انجام می شد و آزمون عملکرد بصری تکمیل می شد. نتایج نشان می دهد، ادراک ذهنی و بصری افراد شامل ادراک بصری افراد از اتاق و میز کار، ادراک آن ها از نسبت درخشندگی و احساس آسایش ناشی از آن، ادراک افراد از خیرگی و سایه اندازی و رضایت مندی کلی آ ن ها از روشنایی اتاق در موقعیت های مختلف، متفاوت است اما به طور کلی موقعیت کنار پنجره و روبه رو به آن، نمرات بالاتری را کسب کردند. عملکرد بصری افراد نیز در موقعیت پشت به پنجره کاهش یافت. انتخاب موقعیت کنار پنجره و بهره گیری از تجهیزات سایه اندازی برای جلوگیری از بروز مشکل خیرگی، طراحی دفاتر کار به طوری که نه سلولی و نه پلان باز باشند. جانمایی صحیح در ورودی و پنجره ها و حفظ دید در عین انتخاب موقعیت کنار پنجره برای کارمندان، راهکارهایی هستند که بهره گیری کیفی از نور روز در طراحی ارائه شده اند.

از یک طرف، یکی از نیازهای انسان امروزی رفاه است که عواملی ازجمله سرگرمی و تفریح برطرف کننده آن هستند، از طرفی دیگر انسان مدرن برای صرفه جویی در وقت، تمایل دارد به نیازهای خود در یک مجموعه پاسخ دهد. طراحی یک مجتمع تجاری تفریحی می تواند به این موضوع کمک کند تا انسان نیازهای خرید، تفریح، استراحت، خوردن، آشامیدن و... خود را در یک مجموعه برآورده سازد. این پژوهش علاوه بر طراحی یک فضای تجاری دربردارنده فضاهای سرگرمی و تفریحی، به مطالعه ی رابطه ی خرید و سرگرمی در مراکز تجاری می پردازد. روش تحقیق این پژوهش ترکیبی است که در آن داده های کمی و کیفی با استفاده از ابزار مطالعات میدانی، مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و تحلیل آماری جمع آوری و تحلیل شده است. روند تحقیق به شرح زیر است: 1- در ابتدای امر، جامعه آماری کلیه کاربران 3 مجتمع تجاری در شهر شیراز در نظر گرفته شد اما بعد از توزیع اولین سری از پرسشنامه ها و مشاهدات محققین، دو مجتمع تجاری از پژوهش حذف شده و پژوهش در مجتمع تجاری خلیج فارس شیراز ادامه یافته است. 2- پس از تدوین پرسشنامه نهایی و آزمون روایی و پایایی آن، 370 پرسشنامه در مجتمع تجاری مذکور توزیع شده و 364 عدد پرسشنامه سالم جمع آوری شده است. 3- داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس موردسنجش و تحلیل قرارگرفته اند.4- درنهایت این نتیجه حاصل شد که فضاهای سرگرمی مدنظر این پژوهش تا حد مشخصی تاثیری در انگیزه خرید مشتریان ندارد و برای بالا بردن انگیزه خرید، فضاهای سرگرمی را باید به مقدار خیلی زیادی افزایش داد. در مطالعه ی حاضر، فضاهای سرگرمی کلیه ی فضاهایی است که افراد جهت سرگرمی و تفریح به طور رایگان از آن ها استفاده می کنند مانند نیمکت ها، فضای سبز، آب نماها و ... . حال آنکه در پژوهش های پیش ازاین فضاهایی که موردمطالعه قرارگرفته بودند شهربازی، کافی شاپ ها، رستوران ها و ... را نیز در برمی گرفتند که در این پژوهش، چنین فضاهایی واحدهای تجاری در نظر گرفته شده اند. علاوه بر یافته های مربوط به میزان تاثیر سرگرمی های رایگان بر انگیزه خرید، در این پژوهش این نتایج حاصل می شوند که: 1- فضاهای جمعی نسبت به فضاهای زیبا جاذبه ی بیشتری دارند. 2- افراد تمایل دارند فضاهای جدید را در مراکز خرید تجربه کنند. 3- کاربران از فضاهایی که در مسیر ورود و خروج به مجتمع قرار دارند بیشتر استقبال میکنند، مانند فضای سبز. 4- کاربران تمایل دارند در کنار فضاهای خرید و تفریح، فضاهای چند منظوره جهت برگزاری مراسم ها و آیین ها را در مجتمع تجاری تجربه کنند.

احساس امنیت و امنیت اجتماعی با میزان جرم و فضای امنیتی جامعه ارتباط معناداری دارد. این موضوع گرچه با قدرت و توان پلیس و سایر نیروهای حافظ نظم نیز در ارتباط است، اما اتکای صرف به این منابع، نگاه سخت افزاری به مسئله جرم در جامعه خواهد بود. پژوهش حاضر به بررسی رابطۀ بین ویژگی های کالبدی فضاهای مجتمع های مسکونی و احساس امنیت ساکنین آن ها می پردازد. هدف نهایی این پژوهش، پیشنهاد ویژگی های کالبدی در فضاهای مجتمع های مسکونی است که منجر به افزایش حس امنیت ساکنین می گردد. بدین منظور، فرآیند پژوهش در سه مرحله تنظیم شده است. در مرحله اول ، چارچوب مفهومی تحقیق متاثر از تحلیل نظریه ها، تجربیات جهانی و اصول CPTED صورتبندی شد. در مرحله دوم، منطبق بر چارچوب مفهومی، داده ها از طریق مشاهده میدانی سیستماتیک و پرسش نامه (50 واحد مسکونی در مجتمع مسکونی سپهر آبیدر) گردآوری شدند. مرحله سوم شامل تجزیه و تحلیل داده ها، تعیین مدل مفهومی حاصل از بسط چارچوب مفهومی و تفسیر نهایی یافته ها بود. نهایتاً تحلیل رگرسیون نتایج نشان داد بین ویژگی های کالبدی فضاهای عمومی (نیمه خصوصی، نیمه عمومی و عمومی) و احساس امنیت ساکنان در مجتمع های مسکونی، ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین می توان چنین نتیجه گرفت که با ایجاد تدابیری اجتماعی-فضایی در این فضاها می توان حس امنیت را افزایش داد.

این تحقیق با مرور رویکردهای انتقادی به یادبودهای پس از جنگ جهانی اول و دوم آغاز شده است. بحث اصلی منتقدان، بی معنا شدن یادبودها پس از گذشت زمان و برای نسل های آینده است. ازاین رو، در این تحقیق، رویکردهای انتقادی، از دیدگاه تئوری های معنای مکان مورد بررسی قرار گرفته اند. پس از بررسی های میدانی نمونه ی موردی، یک چارچوب تحلیلی برای طراحی مجموعه ی یادمانی بمباران شیمیایی شهر سردشت ارائه شده است. در این مدل، دو زمینه ی فیزیکی و اجتماعی، و سه فرآیند معناپردازی، شامل امکان ِتغییر، ارزش گذاری و تداوم حضور، عوامل موثر بر تداوم معنای مکان ِ بنای یادبود شناسایی شده اند. طراحی معماری تحقیق بر اساس چارچوب تحلیلی فوق الذکر، شکل گرفته است و در یک شبیه سازی کامپیوتری، در اختیار کاربران قرار گرفت تا ضمن ارزیابی طراحی معماری تحقیق، بتوان، درستیِ مدلِ عوامل موثر بر تداوم معنای مکان بنای یادبود را نیز مورد بررسی قرار داد. نتایج حاصل از تحلیل آماریِ 268 پرسشنامه ی تصویریِ ساختاریافته و آنلاین، نشان می دهد که مدل مفهومی تحقیق در شناسایی عوامل موثر بر تداوم معنای مکان بنای یادبود موفق عمل کرده است. به دیگر سخن، بین تمام زمینه ها و عوامل ارائه شده در مدل مفهومی و تولید و بازتولید معنایِ مکان ِبنای یادبود رابطه ی معنادار وجود دارد. در این میان، «زمینه ی کالبدی» بیش از «زمینه ی اجتماعی» بر تداوم معنای مکان یادبود موثر است و از میان سه فرآیندِ انتساب معنا به مکانِ یادبود، فرآیند «ارزش گذاری» بیشترین نقش را در تولید و بازتولید معنای مکان بنای یادبود دارد. آن چه نتایج این تحقیق را برجسته تر می کند همپوشانیِ مفهومیِ نتایج، با رویکردهای انتقادی و جدید ضدیادبودها در طراحی یادبودهاست.

مشکلات زیست محیطی اخیر نشان می دهند که بسیاری از تهدیدهای روبروی پایداری محیط زیست، ریشه در رفتار انسانی دارند. بخش عمده ی این مشکلات، به دلیل نبودن آگاهی های لازم در زمینه ی مسائل زیست محیطی است. از آن جایی که نگرش ها و تعهدات زیست محیطی در سنین پایین شکل می گیرند، کودکان نقش مهمی در زمینه ی محیط زیست خواهند داشت. بنابراین آموزش محیط زیست و شناساندن الگوهای رفتاری دوستدار محیط زیست به کودکان، از طریق تقویت ارتباط بین آن ها و طبیعت گام بسیار مهمی در راستای رسیدن به پایداری محیطی بلند مدت در آینده خواهد بود. این پژوهش بررسی می کند که چطور آموزش زیست محیطی از طریق طراحی معماری می تواند به ارتقاء توانایی های شناختی، عاطفی و ارزشی در کودکان کمک کند. به نظر می رسد این ارتقاء باعث تشویق کودکان به انجام رفتار دوستدار محیط زیست در آینده می گردد. با در نظر گرفتن «شیوه های مختلف تجربه ی طبیعت» و «مدل های یادگیری کودکان»، نقش معماری در ایجاد ارتباط بین کودک و طبیعت مورد بررسی قرار گرفت. سپس رفتارهای کودکان در طبیعت با استفاده از مشاهدات میدانی و انجام تحقیق با کودکان (تهیه ی روزنامه ی دیواری توسط خود بچه ها، و توزیع و جمع آوری پرسشنامه ی تصویری در بین آن ها) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. شرکت کنندگان تحقیق، تعداد 202 کودک (109 دختر و 93 پسر) در سنین 8 الی 12 سال در مرحله ی اول (روزنامه ی دیواری) و تعداد 60 کودک (33 دختر و 27 پسر) در سنین 7 الی 12 سال در مرحله ی دوم (پرسشنامه ی تصویری) بود. از کودکان خواسته شد تا احساسات، تجربیات و خواسته های خود را هنگام شرکت در یک اردوی تفریحی به دریا؛ در قالب یک روزنامه ی دیواری به تصویر کشیده و نظرات خود را در کنار تصاویر بنویسند. تصاویر، بر اساس رفتارهای کودکان در ارتباط با هفت استراتژی طراحی به دست آمده از مطالعات انجام شده تحلیل شدند و به کمک نرم افزار اکسل از لحاظ آماری مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهند که 46 رفتار وجود دارند که کودکان علاقمند به انجام آن ها در طبیعت هستند. در این مرحله، از برخی رفتارهای دارای فراوانی بیشتر، مصداق های طراحی تهیه و به کمک پرسشنامه ی تصویری از کودکان نظرسنجی شد. نمونه های دارای فراوانی بالا در طراحی به کار گرفته شدند. در این مرحله، از برخی رفتارهای دارای فراوانی بیشتر، مصداق های طراحی تهیه و به ک

مشکلات زیست محیطی اخیر نشان می دهند که بسیاری از تهدیدهای روبروی پایداری محیط زیست، ریشه در رفتار انسانی دارند. بخش عمدهی این مشکلات، به دلیل نبودن آگاهیهای لازم در زمینهی مسائل زیستمحیطی است. از آنجایی که نگرشها و تعهدات زیستمحیطی در سنین پایین شکل میگیرند، کودکان نقش مهمی در زمینهی محیط زیست خواهند داشت. بنابراین آموزش محیط زیست و شناساندن الگوهای رفتاری دوستدار محیط زیست به کودکان، از طریق تقویت ارتباط بین آنها و طبیعت گام بسیار مهمی در راستای رسیدن به پایداری محیطی بلند مدت در آینده خواهد بود. این پژوهش بررسی میکند که چطور آموزش زیستمحیطی از طریق طراحی معماری میتواند به ارتقاء تواناییهای شناختی، عاطفی و ارزشی در کودکان کمک کند. به نظر میرسد این ارتقاء باعث تشویق کودکان به انجام رفتار دوستدار محیط زیست در آینده میگردد. با در نظر گرفتن نقش معماری در ایجاد ارتباط بین کودک و طبیعت مورد ،» مدلهای یادگیری کودکان « و » شیوههای مختلف تجربهی طبیعت «بررسی قرار گرفت. سپس رفتارهای کودکان در طبیعت با استفاده از مشاهدات میدانی و انجام تحقیق با کودکان )تهیهی روزنامهی دیواری توسط خود بچهها، و توزیع و جمعآوری پرسشنامهی تصویری در بین آنها( مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.شرکتکنندگان تحقیق، تعداد 202 کودک ) 109 دختر و 93 پسر( در سنین 8 الی 12 سال در مرحلهی اول )روزنامهی دیواری(و تعداد 60 کودک ) 33 دختر و 27 پسر( در سنین 7 الی 12 سال در مرحلهی دوم )پرسشنامهی تصویری( بود. از کودکان خواسته شد تا احساسات، تجربیات و خواستههای خود را هنگام شرکت در یک اردوی تفریحی به دریا؛ در قالب یک روزنامهی دیواری به تصویر کشیده و نظرات خود را در کنار تصاویر بنویسند. تصاویر، بر اساس رفتارهای کودکان در ارتباط با هفت استراتژی طراحی بهدست آمده از مطالعات انجامشده تحلیل شدند و به کمک نرمافزار اکسل از لحاظ آماری مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان میدهند که 46 رفتار وجود دارند که کودکان علاقمند به انجام آنها در طبیعت هستند. در این مرحله، از برخی رفتارهای دارای فراوانی بیشتر، مصداقهای طراحی تهیه و به کمک پرسشنامهی تصویری از کودکان نظرسنجی شد. نمونه های دارای فراوانی بالا در طراحی به کار گرفته شدند. در این مرحله، از برخی رفتارهای دارای فراوانی بیشتر، مصداقهای طراحی تهیه و به کمک پرسشنامهی تصویری از کودکان نظرسنجی شد. نمونههای دارای فراوانی بالا در طراحی بهکار گرفته شدند. در مرحلهی دیگر، ارتباط بین 46 رفتار از طریق روش دادهکاوی مورد بررسی قرار گرفت و برخی گروههای رفتاری به دست آمدند. در نهایت بر اساس تمامی تحلیلها و نتایج بهدست آمده، راهبردها و راهکارهای طراحی مناسب برای تقویت قوهی شناختی، عاطفی و ارزشی کودکان از طریق ارتباط با طبیعت ارائه شد.

احساس دلبستگی به مکان عالی ترین مرتبه از ارتباط انسان و مکان است. شکل گیری حس دلبستگی به مکان مختص به مقیاس خاصی در طراحی فضا نیست و در کل فضای زندگی انسان از مقیاس خرد تا کلان قلبل بررسی است. پزوهش حاضر در جست و جوی تاثیر کیفیت محیط کار بر حس دلبستگی مکان است و بر دو هدف اصلی تمرکز کرده است: - کشف رابطه بین الگوی پلان باز و بسته و مقیاس دلبستگی به مکان؛ - مقایسه تاثیر ویژگی های فیزیکی و روانشناختی بر دلبستگی به مکان کار. هدف نهایی این پژوهش پیشنهاد کیفیاتی در فضای کار است که مهجر به شکل گیری و افزایش حس دلبستگی به مکان کار می گردد.

پایان نامه حاضر به مطالعه ی مجتمع های مسکونی و بر اساس نتایج این مطالعات ، به بازطراحی مجتمع مسکونی 266 واحدی آمانیه پرداخته است. رویکرد این بازطراحی همسازی سازمان فضایی و عوارض طبیعی زمین است. نتایج و بحث های انجام گرفته در حیطه این حوزه ها ، مبانی نظری، تعیین چگونگی روند طراحی و در نهایت چهارچوب طرح را به صورت کلی تعیین کرده است. فرضیه های پروژه حاضر را به اختصار می توان چنین ذکر کرد که: 1.می توان با بهره گیری از پتانسیل های طبیعی سایت با تاویلی جدید به بیشتر نیازهای ساکنین پاسخ گفت؛ 2. مکان های تجمعی می توانند تاثیر بسزایی بر بالا بردن سطح کیفی محیط های بازمجتمع های مسکونی داشته باشد؛ 3.بهره گیری از ساخت و ساز به شیوه پلکانی و با الگو برداری از سکونتگاه های سنتی مناطق کورد نشین می تواند در رسیدن به الگویی متناسب برای محیطی پاسخده مناسب باشد.اثبات این فرضیه ها و چگونگی استفاده از آن ها و تاثیرشان بر روی طرح نهایی هدف غایی رساله است. روش استفاده شده در تحقیقات، حیطه ی وسیعی از مطالعات میدانی، ابزارها و مطالعات مبتنی بر شواهد عینی، مصاحبه های عمیق و بهره گیری از قابلیت های علوم دیگر را در بر می گیرد.در این بین استفاده از روش وی.پی.اس جهت تطبیق یافته های طراحی و خواسته های کاربران و پیشبرد با کیفیت کارو رسیدن به نتایج صحیح تر و قابل استنادتر بسیار موثر بوده است. در نهایت، طرح نهایی معماری بر اساس این مطالعات و به منظور ارتقای کیفیت محیط های مسکونی به وسیله بهره وری از پتانسیل های طبیعی زمین های شیبدار و استفاده از الگوهای ساخت و ساز در سکونتگاه های روستایی دارای ساختار پلکانی و نیز ایده های طراحی منحصر به فرد طراح ارائه گردیده است.

به طور کلی محیط ها، هنگامی می توانند بیشترین مطلوبیت را برای برای مخاطبانشان در بر داشته باشند، که انتظارات آنان را در ابعاد مختلف؛ قابلیت های کالبدی، قابلیت های معنایی و قابلیت های فعالیتی برآورده سازند. چنانچه هریک از این عوامل، در عرصه محیط زندگی یک فرد، فاقد کیفیات مطلوب باشند و یا با ادراک کاربران و توانش او هم سنخ نباشند، بر احساس و ادراک وی از فضا و در نتیجه بر سطح رضایتمندی او از مکان تاثیرگذار خواهد بود. بر همین اساس، پژوهش حاضر در پی پاسخ دادن به این سوال است که؛ با توجه به ادراک کاربران از محیط، چه مولفه ها و معیارهایی، بیشترین تاثیر را در ارتقاء قابلیت های محیطی دارا می باشند و عملکرد های مد نظر طراح «افزایش تعاملات اجتماعی، ارتقاء ماندگاری در فضا، ارائه تجربه ای لذت بخش و ایجاد سرزندگی درکاربران» در محیط را ارتقاء می بخشند؟ پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و توسعه ای بوده و از روش آمیخته «کمی و کیفی» و نرم افزار spss در تحلیل داده های کمی و تکنیک swot جهت جمع بندی نتایج کیفی پژوهش استفاده شده است. در این راستا جامعه آماری پژوهش شامل شهروندان 15-64 ساله شهر همدان می باشد. داده ها از طریق پرسش نامه، مطالعه اسناد، مصاحبه، مشاهده و عکس برداری گردآوری شد. روش تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی از طریق تحلیل و در بخش کمی از آزمون f و آزمون t دونمونه ای مستقل در تعیین سطح هرکدام از مولفه ها استفاده شده است. همچنین برای بررسی رابطه معنا داری مولفه ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه جهت تعیین کنندگی مولفه های وابسته ارتقاء کیفیت مکان، به ارزیابی هرکدام پرداخته شده است. نتایج حاصله بیانگر آن می باشد که؛ در مجموع اکثر کاربران هر سه مجموعه مورد مطالعه مطلوبیت قابلیت های حوزه فراگیر را در حد زیاد ، قابلیت های حوزه بلافصل را در حد متوسط و قابلیت های حوزه مداخله مستقیم را در حد متوسط و زیاد ارزیابی نموده اند. همچنین بر اساس نتایج حاصل از تحلیل های رگرسیونی متغیر های «سازگاری و انطباق» و«گوناگونی و تنوع» به ترتیب بیشترین تاثیر را در «میزان ماندگاری کاربران» و متغیرهای «سازگاری و انطباق»، «مولفه های حسی محیط»، «احساس امنیت»، «حمایت ساختار از رفتارهای جمعی»، «گوناگونی و تنوع»، «سیرکولاسیون حرکتی» و «نفوذ پذیری» به ترتیب بیشترین تاثیر را در «تجربه

پایان نامه ی حاضر، به مطالعه ی دانشکده های معماری و شهرسازی و موضوعات مرتبط با آن، طبق رویکرد مطرح شده می-پردازد و بر اساس نتایج این مطالعات، به طراحی دانشکده ی معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز پرداخته می-شود. رویکرد این طراحی، ارتقا کیفیت محیط های آموزشی به وسیله ی بهبود مکان های اجتماع پذیر و مطالعات معماری ایرانی-اسلامی است. برای نیل به اهداف پژوهشی اصلی، که هدف عمومی رساله های کارشناسی ارشد انجام پژوهش های مرتبط با موضوع طراحی است، پنج حوزه ی پژوهشی کلی مطرح گردیده است: الف- بررسی سیر تحول تاریخی مدارس در معماری ایرانی-اسلامی با بررسی دقیق کرونولوژی مدارس آذربایجان؛ ب- مستند سازی، مدل سازی و پیش بینی الگوی سازه ای عناصر معماری ایرانی-اسلامی؛ ج- مطالعات روان شناسی محیطی در مورد مکان های اجتماع پذیر دانشکده ها و دلبستگی مکانی کاربران؛ د- تاثیر متدهای جدید آموزش معماری بر کیفیت فضاهای دانشکده های معماری و شهر سازی؛ ه- ابزارهای جدید پیش بینی فاکتورهای موثر بر طراحی به منظور بهبود روند طراحی. مشخص است که اهداف رساله در گرو پاسخ های صحیح و روش مند به این پژوهش هاست. نتایج و بحث های انجام گرفته در رساله در حیطه ی این حوزه ها، مبانی نظری طراحی، تعیین چگونگی روند طراحی و در نهایت چهارچوب طرح را به صورت علمی و مستدل تعیین کرده است. فرضیه های پروژه ی حاضر را به اختصار می توان چنین ذکر کرد که: 1. می توان با بهره گیری از شاخص های فضاهای میراثی ارزشمند و الگوهای معماری سنتی مدارس به یک تاویل جدید و طرحی بدیع در معماری مدارس معماری دست یافت؛ 2. مکان های تجمعی، تاثیر مثبتی بر افزایش کیفیت محیط های آموزشی و دانشکده ها دارند؛ 3. ارتقا کیفیت مکان-های اجتماع پذیر بر اساس مطالعات معماری ایرانی-اسلامی بر میزان دلبستگی مکانی دانشجویان موثر است؛ 4. تغییر آتلیه-های معماری به استدیوهای معماری موجب ایجاد گونه ای جدید و موفق از طراحی در محیط های آموزشی می شود. اثبات این فرضیه ها و چگونگی استفاده از آن ها و تاثیرشان بر روی طرح نهایی هدف غایی رساله می باشد. بدلیل گستردگی پژوهش های انجام گرفته، روش های سیستماتیک و پیشرفته ی مورد نیاز برای هر حوزه به اقتضای علوم مرتبط با آن حوزه ذکر شده است. متدولوژی تحقیق ها، حیطه ی وسیعی از مطالعات میدانی، ابزارها و مطالعات مبتنی بر شواهد عینی، تحلی

این پژوهش روی طراحی مرکز خرید و فضای تجاری در خیابان کاشیکاری کرمانشاه تمرکز دارد، و در پی آن است که با شناسایی نیازهای کاربران فضا، تاثیر فضاهای خرید موجود را بر روی اجتماع پذیری و پیاده مداری کاربران مورد بررسی قرار داده، و سپس به ارائه پیشنهاداتی در جهت ارتقای این دو مولفه در فضاهای تجاری این شهر بپردازد. این تحقیق ابتدا با روشی پدیدار شناسانه و با نگاهی کیفی، به بررسی تجربه زیسته افراد در محیط مورد مطالعه می- پردازد. در این مرحله از تکنیک های روش تحقیق کیفی، همچون مشاهده، مصاحبه متمرکز، پرسش نامه و شمارش افراد استفاده می شود. در ادامه، جهت ارائهی نتایج منطقی، مستدل و قابل تعمیم، داده های به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار می گیرند. مسئله پژوهش و طراحی را میتوان با طرح سوالات زیر مطرح نمود: پرسش اول (کلی): چه نوع از سازمان دهی فضایی در فضاهای تجاری می تواند به سطح و کیفیت بالاتری از پیاده روی، پرسه زنی و تعاملات اجتماعی، میان کاربران متنوع فضا کمک نماید؟ پرسش دوم (جزیی): برای طراحی چنین مرکز خریدی در کرمانشاه، کدام یک از سازمان دهی های دسته بندی شده در پرسش اول می تواند جوابگو باشد؟ در این رساله ابتدا به بررسی نحوه شکل گیری مراکز تجاری و علل ظهور آن پرداخته شده، و ادبیات و نظریه های محققین مختلف را در حوزه خرید بررسی میشود. سپس با شناسایی تیپولوژی کاربران مراکز خرید، رفتارهای هریک از گروه ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت . در فصل های بعدی به ضوابط و نمونه های موردی پرداخته و سپس نتایج حاصله که شامل اهمیت خوانایی، سیرکولاسیون، ویترینها، ویژگیهای فضا و ... است را به عنوان احکام طراحی مطرح می گردد.

امروزه با افزایش سرعت تغییرات و تحولات پدیده های مختلف؛ شیوه زندگی، تفکرات و نیاز های مردم نیز در حال تغییر است. از آنجا که سمت و سوی زندگی مردم متناسب با شرایط امروز در حال انزوای بیشتر می باشد، نگاه به زندگی جمعی مردم مستلزم تامل بیشتری است. نیاز مردم به مکان هایی جهت تعاملات اجتماعی و رفع نیازهای روانی به یکی از ملزومات زندگی شهری تبدیل شده است. فضاهای عمومی دارای نقشی اساسی از بعد عملکردی و کالبدی در توسعه و برنامه ریزی شهری در رفع نیازهای انسانی دارند. بسیاری از نظریه پردازان شهری آن را به عنوان یکی از اجزای اصلی یک سیستم شهری مناسب می دانند، زیرا در کنار نقش کارکردی خود با تعاملات قوی اجتماعی باعث افزایش حس اجتماع می شود. اگر چه امروزه با غفلت از آنها در فرایند برنامه ریزی شهری، در حال از دست دادن اهمیت خود هستند و دسترسی و استفاده از این فضاها کاهش یافته است. به منظور پویایی بیشتر این فضاها در جهت برآورده ساختن نیاز مردم باید به رفتارهای شکل-دهنده ی این فضاها توجه کرد و آنها را مورد بررسی قرار داد. از آنجایی که کارایی فضاهای شهری به دلیل عدم انطباق نیازها با فرم فضا در سطح پایینی می باشند این امر لزوم توجه به برنامه ی اصولی و مبتنی بر رفتار مردم را می طلبد. پارک حاشیه شهید چمران به عنوان بزرگ ترین پارک حاشیه کشور(به طول تقریبی 4 کیلومتر ) در شمال شهر شیراز در جوار باغ های قصرالدشت به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شد. این پارک با قرار گیری در امتداد رودخانه فصلی شهر به عنوان یکی از نشانه های شناخته شده شهر است که با وجود عملکردهای فراشهری در آن، انسان ها با فرهنگ ها و عقاید مختلف در آن حضور می یابند. بنابراین در درک نقش رفتار و یافتن معیارهای مهم و تاثیر گذار بر فضا بسیار مفید است. در این پژوهش پس از جمع آوری مبانی نظری و رسیدن به شاخص های تاثیر گذار رفتار بر فضا، به تحلیل جز به جز فضا در راستای اهداف پایان نامه پرداخته شد. هدف شناسایی محرک ها و تقویت کننده های رفتاری در قالب نیازها و قابلیت های محیطی و تعیین اصول برنامه ریزانه با نگرش رفتاری بود. علاوه بر تحلیل کیفی به تحلیل کمی شاخص ها با استفاده از پرسشنامه و از طریق ابزار Spss پرداخته شد. نتیجه این تحلیل ها تاثیر مستقیم رفتار بر فضا و فضا بر رفتار را نشان داد به گونه ای که نیازها نتیجه ی تاثیر رفتار بر فضا ا